ฝันร้าย (Nightmare) คือความฝันที่ทำให้เกิดความรู้สึกหวาดกลัว วิตกกังวลหรือไม่สบายใจ มักเกิดขึ้นในช่วง REM (Rapid eye movement) หรือช่วงนอนหลับฝัน ซึ่งเป็นช่วงที่สมองของเราทำงานคล้ายกับตอนตื่น
ฝันร้ายเกิดจากอะไร
- มีความเครียดสะสม – ไม่ว่าจะเป็นเรื่องงาน ความสัมพันธ์ หรือปัญหาต่างๆ สามารถส่งผลกระทบต่อการนอนหลับและกระตุ้นให้เกิดฝันร้ายได้
- เคยพบเหตุการณ์กระทบกระเทือนจิตใจ – เช่น อุบัติเหตุ การสูญเสีย หรือการถูกทำร้าย อาจมีแนวโน้มที่จะฝันร้ายซ้ำๆ เกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นๆ
- ผลข้างเคียงของยา – เช่น ยานอนหลับ ยาลดความดันโลหิต อาจมีผลข้างเคียงทำให้เกิดฝันร้ายได้
- ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์หรือสูบบุหรี่มากเกินไป – เพราะอาจรบกวนวงจรการนอนหลับ ทำให้หลับไม่สนิท และเพิ่มโอกาสเกิดฝันร้าย
ฝันร้ายบ่อย ๆ อาจเป็นสัญญาณเตือนโรค
- โรควิตกกังวล (Anxiety Disorders) – ความเครียด และความวิตกกังวลที่สะสม อาจกระตุ้นให้เกิดฝันร้ายได้
- โรคซึมเศร้า (Depression) – หนึ่งในอาการที่พบได้ในผู้ป่วยโรคซึมเศร้า มักสะท้อนถึงความรู้สึกเศร้า สิ้นหวัง
- โรคเครียดหลังประสบเหตุการณ์ร้ายแรง หรือ PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder) – เป็นภาวะความเครียดที่เกิดจากการประสบเหตุการณ์สะเทือนใจในอดีต จนเกิดฝันร้ายซ้ำ ๆ เกี่ยวกับเหตุการณ์นั้น
- โรคไบโพลาร์ (Bipolar Disorder) – ในบางช่วงของอารมณ์ที่ผิดปกติ อาจพบฝันร้ายที่เกี่ยวข้องกับความรู้สึกตื่นเต้น หวาดกลัวหรือสับสนได้
- ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Obstructive Sleep Apnea) – การขาดออกซิเจนขณะหลับอาจทำให้เกิดฝันร้ายที่เกี่ยวกับความตกใจ หายใจไม่ออกหรือรู้สึกเหมือนกำลังจมน้ำ
อาการจากฝันร้ายที่ต้องพบแพทย์
- นอนหลับไม่สนิท
- ฝันร้ายมากกว่า 1-2 ครั้งต่อสัปดาห์
- ฝันร้ายเริ่มส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน
- มีอาการหวาดกลัว วิตกกังวลหรือซึมเศร้าอย่างรุนแรงร่วมด้วย
วิธีป้องกันฝันร้าย
- เข้านอน และตื่นนอนให้เป็นเวลา
- งดเครื่องดื่มคาเฟอีนก่อนเข้านอน
- สร้างบรรยากาศห้องนอนให้มืด เงียบ และเย็นสบาย
- ผ่อนคลายก่อนนอน เช่น อาบน้ำอุ่น อ่านหนังสือ ฟังเพลง
แม้ว่าการเกิดฝันร้ายในบางครั้งอาจถือเป็นเรื่องปกติที่สามารถเกิดขึ้นได้ แต่ก็ไม่ควรละเลย เพราะหากเกิดขึ้นบ่อยครั้งจนส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับคำแนะนำ และเข้ารับการรักษาที่เหมาะสม

แหล่งที่มา : คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล, โรงพยาบาลเพชรเวช, กรมสุขภาพจิต