การสำลักอาหาร อาจดูเหมือนเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่กลับเป็นนาทีชีวิตสำหรับผู้สูงอายุได้

การสำลักอาหาร อาจดูเหมือนเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่กลับเป็นนาทีชีวิตสำหรับผู้สูงอายุได้

การสำลักอาหาร คือ ภาวะที่อาหารหรือของเหลวที่ควรลงสู่หลอดอาหาร กลับพลัดหลงเข้าไปในหลอดลม ส่งผลให้เกิดอาการไอรุนแรง หายใจติดขัด

หรือในบางรายอาจไม่มีอาการไอชัดเจนแต่มีเศษอาหารเล็ดลอดเข้าหลอดลมทีละน้อย เรียกว่าสำลักเงียบ ซึ่งในผู้สูงวัยมีความเสี่ยงเกิดภาวะนี้สูงมาก และหากไม่ได้รับการดูแลหรือป้องกันอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่โรคปอดอักเสบหรือเสียชีวิตได้

สาเหตุที่ทำให้ผู้สูงวัยสำลักอาหาร

  • กล้ามเนื้อการกลืนอ่อนแรง เนื่องจากความเสื่อมของร่างกายตามวัย ทำให้กล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการกลืนอ่อนแรงลง การประสานงานของระบบประสาทในการควบคุมการกลืนก็ลดประสิทธิภาพลงเช่นกัน
  • ช่องปากแห้ง น้ำลายน้อย ทำให้กลืนได้ลำบาก เพิ่มความเสี่ยงที่อาหารจะหลุดเข้าไปในทางเดินหายใจ จนเกิดการสำลักได้
  • การเคี้ยวไม่ละเอียด จากปัญหาสุขภาพช่องปากและฟัน เช่น ฟันไม่ครบหรือฟันปลอมไม่พอดี
  • โรคทางระบบประสาท เช่น พาร์กินสัน หรือโรคหลอดเลือดสมอง ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อกระบวนการกลืน

สัญญาณเตือนว่าผู้สูงวัยอาจมีปัญหาการสำลัก

  • ไอหรือสำลักบ่อยครั้งระหว่างหรือหลังรับประทานอาหารและดื่มน้ำ
  • มีเสียงแหบพร่า หรือเสียงเหมือนมีเสมหะในคอหลังกลืนอาหาร
  • รู้สึกเหมือนมีอาหารติดอยู่ในลำคอหรือหน้าอก
  • ต้องใช้เวลานานในการรับประทานอาหารแต่ละมื้อ
  • น้ำลายไหลหรือมีเศษอาหารตกค้างในช่องปากหลังกลืน

อันตรายจากการสำลักอาหาร

ปอดอักเสบจากการสำลัก

เป็นอันตรายที่พบบ่อยและรุนแรงที่สุด เกิดจากเศษอาหาร น้ำ หรือแม้แต่น้ำลายและเสมหะในช่องปากหลุดเข้าไปในหลอดลมและปอดแทนที่จะลงหลอดอาหาร ทำให้เกิดการติดเชื้อ และอักเสบอย่างรุนแรงในปอด

ภาวะอุดกั้นทางเดินหายใจ

หากสำลักอาหารชิ้นใหญ่ อาจทำให้หลอดลมถูกปิดกั้นอย่างฉับพลัน ทำให้หายใจไม่ออก ซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องการความช่วยเหลืออย่างเร่งด่วน

วิธีป้องกันการสำลักอาหาร

  • เลือกอาหารที่อ่อน นุ่ม เคี้ยวง่าย
  • หั่นอาหารให้พอดีคำ เคี้ยวให้ละเอียดก่อนกลืน
  • นั่งตัวตรงขณะทานอาหาร
  • สังเกตอาการผิดปกติระหว่างรับประทานทุกครั้ง
  • หากมีโรคประจำตัวหรือเคยมีอาการสำลัก ควรปรึกษาแพทย์

การสำลักอาหารในผู้สูงวัยเป็นเรื่องใกล้ตัวที่ป้องกันได้ การใส่ใจดูแล ปรับอาหารให้เหมาะสม ระมัดระวังขณะรับประทานอาหาร และปรึกษาแพทย์เมื่อพบสัญญาณผิดปกติ จึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อป้องกันอันตราย และให้ผู้สูงวัยได้รับประทานอาหารได้อย่างปลอดภัย

สำลักอาหาร ภัยเงียบใกล้ตัวผู้สูงวัย สาเหตุที่ผู้สูงวัยสำลักอาหาร

แหล่งที่มา : โรงพยาบาลสมิติเวช, โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย, โรงพยาบาลธนบุรี, โรงพยาบาลนครธน

Scroll to Top